Rối loạn hành vi ở trẻ nhỏ và những điều cần biết

Rối loạn hành vi là một nhóm các vấn đề về hành vi và cảm xúc thường khởi phát từ thời niên thiếu hoặc vị thành niên. Trẻ em và trẻ vị thành niên mắc các rối loạn này thường gặp phải những khó khăn khi phải tuân theo các nguyên tắc hành xử thông thường, các qui định của xã hội.

Biểu hiện rối loạn hành vi ở trẻ nhỏ

Trẻ có thể sẽ có hành vi hung hăng, phá hoại, đôi khi là sẽ vi phạm các quyền của người khác. Người lớn và những trẻ em khác có thể sẽ coi những trẻ này là “hư”, là “xấu”, chứ không nghĩ rằng trẻ đang mắc phải một vấn đề sức khỏe tinh thần.

Nếu con bạn bị rối loạn hành vi, trẻ vẫn có thể sẽ rất nhạy cảm và tự tin. Tuy nhiên, trên thực tế, những trẻ này thường sống rất khép mình và không thực sự tin rằng, mọi người xung quanh đang cảm thấy rất bực tức đối với chúng. Biểu hiện rối loạn hành vi của trẻ xuất hiện trước khi trẻ 10 tuổi.

Triệu chứng của rối loạn hành vi

Trẻ bị rối loạn hành vi thường rất khó để kiểm soát và không sẵn sàng để tuân theo các nguyên tắc. Trẻ thường hành động một cách bốc đồng mà không suy nghĩ đến hậu quả của hành động đó. Trẻ cũng sẽ không suy nghĩ về cảm xúc của người khác. Con bạn có thể sẽ bị rối loạn hành vi nếu trẻ thường xuyên có một (hoặc nhiều) trong số các hành vi dưới đây

Cư xử giận dữ:

• Khiến những người khác cảm thấy sợ hãi, hoặc cảm thấy bị bắt nạt
• Làm tổn thương người khác, hoặc làm động vật tổn thương có mục đích

Hành vi gian dối:

• Nói dối,
• Có tính tắt mắt
• Giả mạo, giả danh
• Tự ý vào nhà người khác

Hành vi phá hoại

• Có hành vi phá hoặc hủy hoại có chủ ý tài sản của người khác

Vi phạm các quy tắc luật lệ :

• Không tuân thủ các qui định ở trường, ở nhà
• Không vâng lời người lớn
• Trốn học, bỏ nhà đi bụi
• Sử dụng đồ uống có cồn và thuốc cấm
• Có hành vi hoặc thích chơi các trò chơi tình dục khi tuổi còn nhỏ

Triệu chứng của rối loạn hành vi có thể từ nhẹ, vừa đến nặng

Nhẹ

Trẻ có triệu chứng nhẹ, có nghĩa là trẻ có rất ít hoặc thậm chí không có các hành vi bất thường để có thể chẩn đoán được. Rối loạn hành vi của trẻ chỉ gây ra những thiệt hại rất nhỏ cho người xung quanh. Các vấn đề ở mức độ nhẹ thường gặp ở trẻ bị rối loạn hành vi bao gồm không vâng lời, nói dối, học không tập trung, trốn học,  

Vừa

Trẻ có triệu chứng ở mức độ vừa khi hành vi của trẻ có thể sẽ gây ảnh hưởng vừa hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến người khác. Hành vi phá hoại và trộm cắp cũng được được coi là rối loạn ở mức độ vừa.

Nặng

Trẻ bị rối loạn hành vi nặng nếu những hành vi của trẻ vượt quá những tiêu chuẩn thông thường để chẩn đoán. Những hành vi của trẻ sẽ gây ra những tổn hại nghiêm trọng cho người khác, ví dụ như sử dụng chất gây nghiện, cưỡng hiếp, sử dụng vũ khí hoặc bẻ khóa, đột nhập vào nhà người khác.

Nguyên nhân của rối loạn hành vi

Ngoài yếu tố di truyền thi yếu tố môi trường là tác nhân quan trọng có thể dẫn đến sự phát triển của các rối loạn hành vi.

Các yếu tố về môi trường gồm:

• Gia đình bố mẹ hay đánh, cãi, chửi nhau
• Gia đình bố hay mẹ là người bị bạo hành, lạm dụng
• Bị lạm dụng hoặc bỏ rơi khi còn nhỏ
• Bố mẹ là người nghiện rượu hoặc nghiện chất kích thích
• Sống trong hoàn cảnh nghèo đói

Các yếu tố dưới đây sẽ làm tăng nguy cơ phát triển các rối loạn hành vi:

• Giới tính nam
• Sống ở thành phố
• Có tiền sử gia đình bị rối loạn hành vi
• Có tiền sử gia đình gặp phải các vấn đề về sức khỏe tinh thần
• Bị các rối loạn tâm lý khác
• Đã từng trải qua các sự kiện gây chấn động mạnh

Chẩn đoán rối loạn hành vi

Nếu con bạn xuất hiện các triệu chứng rối loạn hành vi, nên cho trẻ đi khám để được một bác sỹ chuyên về sức khỏe tinh thần lượng giá và đưa ra các giải pháp điều trị. Bác sỹ có thể sẽ hỏi bạn và trẻ những câu hỏi về hành vi của trẻ để đưa ra chẩn đoán. Trẻ phải có ít nhất 3 hành vi phổ biến trong số các rối loạn hành vi thì mới thực sự được chẩn đoán là mắc chứng rối loạn hành vi. Ít nhất một trong số các hành vi đó phải xuất hiện trong vòng 6 tháng trở lại đây. Hành vi đó cũng phải ảnh hưởng đáng kể đến các mối quan hệ xã hội cũng như việc học tập của trẻ tại trường.

Trẻ bị rối loạn hành vi cần được điều trị lâu dài vì để thay đổi và hình thành thái độ và hành vi mới cần rất nhiều thời gian. Nếu không được điều trị, trẻ sẽ tiếp tục xuất hiện thêm các vấn đề mới. Trẻ sẽ không thể thích nghi được với những yêu cầu của tuổi trưởng thành, do vậy gây ra các vấn đề trong quan hệ và công việc. Trẻ cũng sẽ dễ có nguy cơ lạm dụng chất gây nghiện và gặp phải các vấn đề liên quan đến luật pháp, trẻ thậm chí có thể bị rối loạn nhân cách.

Do đó, trẻ bị rối loại hành vi cần được chẩn đoán và điều trị  sớm. Việc điều trị toàn diện có thể làm chậm quá trình tiến triển bệnh hoặc làm giảm mức độ nghiêm trọng của các hành vi tiêu cực, đem lại cơ hội hồi phục và cải thiện tình trạng tốt hơn, mang lại tương lai tươi sáng cho trẻ.

Sưu tầm và biên tập: HaTTT-VK